ประเพณีวันสงกรานต์ถือเป็นวันขึ้นปีใหม่ของไทย  ซึ่งยึดถือปฏิบัติสืบเนื่องกันมาแต่โบราณ เป็นวัฒนธรรมประจำชาติที่งดงามคำว่า “สงกรานต์” มาจากภาษาสันสกฤต ว่า “สํ – กรานต” แปลว่าก้าวขึ้น ย่างขึ้น หรือเคลื่อนย้าย สื่อถึงพระอาทิตย์ที่เคลื่อนย้ายสู่จักรราศีใดราศีหนึ่ง จะเป็นราศีใดก็ได้ แต่คนไทยหมายเฉพาะวันและเวลาที่พระอาทิตย์เคลื่อนผ่านจากราษีมีนเข้าสู่ราศีเมษในเดือนเมษายน เท่านั้น

นางสงกรานต์ทั้ง 7 องค์ เดิมทีเป็นนางฟ้าอยู่บนสรวงสวรรค์ชั้นจาตุมหาราช (สวรรค์ชั้นที่ 1 ในทั้งหมด 6 ชั้น) เป็นธิดาของท้าวกบิลพรหม เทพผู้เป็นตัวแทนแห่งพระอาทิตย์หรือท้าวมหาสงกรานต์ และเป็นหญิงรับใช้ของพระอินทร์ ซึ่งมีหน้าที่ในการรับศีรษะของท้าวกบิลพรหมแห่รอบเขาพระสุเมรุในแต่ละรอบปี หรือในวันสงกรานต์นั่นเอง

นางสงกรานต์ทั้ง 7 องค์ จึงเป็นตัวแทนของวันทั้ง 7 ในรอบสัปดาห์ โดยมีเกณฑ์กำหนดว่าวันสงกรานต์คือวันที่ 13 เมษายน หากตรงกับวันใดก็ให้นางสงกรานต์ประจำวันนั้นเป็นผู้รับหน้าที่อัญเชิญศีรษะของท้าวกนิลพรหมเพื่อเคลื่อนผ่านพระอาทิตย์จากราศีมีนสู่ราศีเมษ ดังนี้

• นางสงกรานต์ทุงสะเทวี

นางสงกรานต์ประจำวันอาทิตย์ ทัดดอกทับทิม มีปัทมราค (แก้วทับทิม) เป็นเครื่องประดับ ภักษาหาร คือ อุทุมพร (มะเดื่อ) อาวุธคู่กาย พระหัตถ์ ขวาถือจักร พระหัตถ์ซ้ายถือสังข์ เสด็จไสยาสน์เหนือปฤษฎางค์ครุฑ

• นางสงกรานต์โคราคะเทวี

นางสงกรานต์ประจำวันจันทร์ ทัดดอกปีป มีมุกดาหาร (ไข่มุก) เป็นเครื่องประดับ ภักษาหาร คือ เตละ (น้ำมัน) อาวุธคู่กาย พระหัตถ์ขวาถือพระขรรค์ พระหัตถ์ซ้ายถือไม้เท้า เสด็จประทับเหนือพยัคฆ์ (เสือ)

• นางสงกรานต์รากษสเทวี

นางสงกรานต์ประจำวันอังคาร ทัดดอกบัวหลวง มีโมรา (หิน) เป็นเครื่องประดับ ภักษาหาร คือ โลหิต (เลือด) อาวุธคู่กาย พระหัตถ์ขวาถือตรีศูล พระหัตถ์ซ้ายถือธนู เสด็จประทับเหนือวราหะ (หมู)

• นางสงกรานต์มณฑาเทวี

นางสงกรานต์ประจำวันพุธ ทัดดอกจำปา มีไพฑูรย์ (พลอยสีเหลืองแกมเขียว) เป็นเครื่องประดับ ภักษาหาร คือ นมและเนย อาวุธคู่กาย พระหัตถ์ ขวาถือเหล็กแหลม พระหัตถ์ซ้ายถือไม้เท้า เสด็จไสยาสน์เหนือปฤษฎางค์คัสพะ (ลา)

• นางสงกรานต์กิริณีเทวี

นางสงกรานต์ประจำวันพฤหัสบดี ทัดดอกมณฑา(ยี่หุบ) มีมรกตเป็นเครื่องประดับ ภักษาหาร คือ ถั่วและงา อาวุธคู่กาย พระหัตถ์ขวาถือพระขรรค์ พระหัตถ์ซ้ายถือปืน เสด็จไสยาสน์เหนือปฏษฎางค์ชสาร (ช้าง)

• นางสงกรานต์กิมิทาเทวี

นางสงกรานต์ประจำวันศุกร์ ทัดดอกจงกลนี มีบุษราคัมเป็นเครื่องประดับ ภักษาหาร คือ กล้วยและน้ำ อาวุธคู่กาย พระหัตถ์ขวาถือพระขรรค์ พระหัตถ์ซ้ายถือพิณ เสด็จประทับยืนเหนือมหิงสา (ควาย)

• นางสงกรานต์มโหธรเทวี

นางสงกรานต์ประจำวันเสาร์ ทัดดอกสามหาว (ผักตบชวา) มีนิลรัตน์เป็นเครื่องประดับ ภักษาหาร คือ เนื้อทราย อาวุธคู่กาย พระหัตถ์ขวาถือจักร พระหัตถ์ซ้ายถือตรีศูล เสด็จประทับเหนือมยุราปักษา (นกยูง)

ขอขอบคุณรูปภาพนางสงกรานต์จาก Facebook : SEA Heritage & History

ขอขอบคุณข้อมูลจาก https://www.sanook.com